Galícia Esporte Clube: o jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945)

Detalhes bibliográficos
Ano de defesa: 2022
Autor(a) principal: Uzêda, Pedro Camargo Rodrigues lattes
Orientador(a): Aras, Lina Maria Brandão lattes
Banca de defesa: Aras, Lina Maria Brandão lattes, Rezende, Vinícius Donizete de lattes, Viana, Fabiana Paixão lattes
Tipo de documento: Dissertação
Tipo de acesso: Acesso aberto
Idioma: por
Instituição de defesa: Universidade Federal da Bahia
Programa de Pós-Graduação: Programa de Pós-Graduação em História (PPGH) 
Departamento: Faculdade de Filosofia e Ciências Humanas (FFCH)
País: Brasil
Palavras-chave em Português:
Área do conhecimento CNPq:
Link de acesso: https://repositorio.ufba.br/handle/ri/36466
Resumo: Fundado em primeiro de janeiro de 1933, na cidade do Salvador, o Galícia Esporte Clube é uma agremiação esportiva voltada essencialmente para a prática do futebol. Contudo, ainda que não ignore os feitos esportivos, este trabalho analisou as principais ações do Clube voltadas para a imaginação da comunidade política da Galiza enquanto distinguia-se socialmente a partir da construção identidade galega na capital da Bahia. Inserido na vertente da História Social, as pretensões identitárias do Galícia foram enquadradas no contexto das correntes migratórias, popularização do futebol, difusão dos nacionalismos e nas conjunturas políticas entre os anos de 1930 e 1940, no Brasil e na Espanha. Para atingir esta finalidade, utilizamos o recurso de uma história transnacional que instrumentaliza o intercâmbio historiográfico entre as produções brasileiras e as galegas. Assim levamos em consideração as bibliografias especializadas, as documentações históricas a exemplo das fontes orais, periódicos e registros migratórios daqueles indivíduos que fizeram esta história.
id UFBA-2_0f09b60eab1fa70f8d5faaeba386fdd9
oai_identifier_str oai:repositorio.ufba.br:ri/36466
network_acronym_str UFBA-2
network_name_str Repositório Institucional da UFBA
repository_id_str
spelling 2023-01-10T16:36:27Z2023-01-10T16:36:27Z2022-05-06https://repositorio.ufba.br/handle/ri/36466Fundado em primeiro de janeiro de 1933, na cidade do Salvador, o Galícia Esporte Clube é uma agremiação esportiva voltada essencialmente para a prática do futebol. Contudo, ainda que não ignore os feitos esportivos, este trabalho analisou as principais ações do Clube voltadas para a imaginação da comunidade política da Galiza enquanto distinguia-se socialmente a partir da construção identidade galega na capital da Bahia. Inserido na vertente da História Social, as pretensões identitárias do Galícia foram enquadradas no contexto das correntes migratórias, popularização do futebol, difusão dos nacionalismos e nas conjunturas políticas entre os anos de 1930 e 1940, no Brasil e na Espanha. Para atingir esta finalidade, utilizamos o recurso de uma história transnacional que instrumentaliza o intercâmbio historiográfico entre as produções brasileiras e as galegas. Assim levamos em consideração as bibliografias especializadas, as documentações históricas a exemplo das fontes orais, periódicos e registros migratórios daqueles indivíduos que fizeram esta história.Founded on January 1, 1933, in the city of Salvador, Galícia Esporte Clube is a sport association dedicated to the practice of football. This work studied the main actions of the Club aimed at the imagination of the political community of Galicia, while socially distinguishing itself from the construction of Galician identity in the capital of Bahia. Inserted in the Social History aspect, Galicia's identity claims were framed in the context of migratory currents, popularization of football, diffusion of nationalisms and in the political conjunctures between the 1930s and 1940s in Brazil and Spain. In the end, we use the resource of a transnational history that instrumentalizes the historiographical exchange between Brazilian and Galician productions. We take into account specialized bibliographies, historical documentation, such as oral sources, periodicals and migratory records of those individuals who made this history.Submitted by Pedro Camargo Rodrigues Uzêda (peuuzeda@gmail.com) on 2023-01-09T20:22:57Z No. of bitstreams: 2 license_rdf: 805 bytes, checksum: c4c98de35c20c53220c07884f4def27c (MD5) Galícia Esporte Clube - O jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945) - Pedro Uzêda.pdf: 2945912 bytes, checksum: 67aac51021a8b937293c0134a971933e (MD5)Approved for entry into archive by Isaac Viana da Cunha Araújo (isaac.cunha@ufba.br) on 2023-01-10T16:36:27Z (GMT) No. of bitstreams: 2 Galícia Esporte Clube - O jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945) - Pedro Uzêda.pdf: 2945912 bytes, checksum: 67aac51021a8b937293c0134a971933e (MD5) license_rdf: 805 bytes, checksum: c4c98de35c20c53220c07884f4def27c (MD5)Made available in DSpace on 2023-01-10T16:36:27Z (GMT). No. of bitstreams: 2 Galícia Esporte Clube - O jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945) - Pedro Uzêda.pdf: 2945912 bytes, checksum: 67aac51021a8b937293c0134a971933e (MD5) license_rdf: 805 bytes, checksum: c4c98de35c20c53220c07884f4def27c (MD5) Previous issue date: 2022-05-06Coordenação de Aperfeiçoamento de Pessoal de Nível Superior (CAPES)porUniversidade Federal da BahiaPrograma de Pós-Graduação em História (PPGH) UFBABrasilFaculdade de Filosofia e Ciências Humanas (FFCH)Attribution-NoDerivs 3.0 Brazilhttp://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/br/info:eu-repo/semantics/openAccessGalicityIdentityNacionalismFootballImmigrationCNPQ::CIENCIAS HUMANASGaleguidadeIdentidadeNacionalismoFutebolImigraçãoGalícia Esporte Clube: o jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945)Galícia Esporte Clube: the identity game in Salvador city (1933-1945)Mestrado Acadêmicoinfo:eu-repo/semantics/masterThesisinfo:eu-repo/semantics/publishedVersionAras, Lina Maria Brandãohttp://buscatextual.cnpq.br/buscatextual/visualizacv.do?id=K4785576P7&tokenCaptchar=03AEkXODAmd-0iZjGMh1wSOLR7aPi3GzZlvXGAqGPf7ex66x1Zp26wEBMauxaX-bc8sy1LU4cp1hLnu9jqFc6zTI8fNpGDJqYUqgOcb01W9iMfRoEcf0jl5iKTf_5Aw5XoPFn3TMnaLyEnTc914Xf-yA9KGBhIKE1n8N-Dz0Oq3VKikyFmHHCGm44ZY5xeWBf3DYqa40mxr9SCzHxCthXl5toTJ41VxzmjqoGU2tYhDqoqlP8wrQXRJ1N7omzYv3w4VB1xH2ZS04eUnz_EbIcIpKohO6UuPpTl4pQdtzTUGzmTjiRCF0mPorNt8IVkb5lahbW89dqKiz7BRVMDP-O89VEckLvcHNBPRisPcow2nUxWqkoPWXS7M9Ra1Y5sOibXZtAvZi9RSMU86V2c2fb5-1CPGfc-XSatJ_w3hg2f5Fjj4If1DZxV77LWcbvnXaDw8iZNdbjYl8KWEMXOJMe0fPXX51ioq5tN7v3iRejnvVy16yo7IgWxFhsS-jdQEmZjOgc2xy1CiFbpmpvzBprxBkGOhhM72g7XOrlnasi0WAsI2pvsfbG9dI2DFYqplVCLxiNj2NPCZPPhUf5wfowr69xo4YPb7RPPxAAras, Lina Maria Brandãohttp://lattes.cnpq.br/1076732028646198Rezende, Vinícius Donizete dehttp://lattes.cnpq.br/1261234208799640Viana, Fabiana Paixãohttp://lattes.cnpq.br/1854233745742755http://lattes.cnpq.br/5234194704018963Uzêda, Pedro Camargo RodriguesANDERSON, Benedict R. Comunidades Imaginadas: reflexões sobre a origem e a difusão do nacionalismo. São Paulo: Companhia das Letras, 2008. ASSEF, Roberto e MARTINS, Clóvis. Almanaque do Flamengo. Rio de Janeiro: Abril, 2001. BACELAR, Jeferson e PEREIRA, Cláudio. (org.) Um Galego no Paraíso de Todas as Raças. In: BACELAR, Jeferson; PEREIRA, Cláudio. Política, instituições e personagens da Bahia (1850-1930). Salvador: EDUFBA/CEAO, 2013. p. 215-241. BACELAR, Jeferson. Galegos no paraíso racial. Salvador: Ianamá /CEAO /CED. 1994. BARCO, Ángel Iturriaga. El poder político y social en la historia del Fútbol Club Barcelona (1899-2015). Rioja: Universidad de La Rioja, 2015. BRAGA, Célia Maria Leal. Memórias de imigrantes galegos. Salvador: Centro Editorial e Didático da UFBA, 1995. BRANDÃO, Paulo Roberto Baqueiro. Geografias da presença galega na cidade de Bahia. Salvador: EDUFBA, 2005. BUADES, Josep M. Os espanhóis. São Paulo: Contexto, 2006. CAFÉ, Lucas Santos. Dos simpaticíssimos aos incivilizados: a formação do cenário futebolístico na cidade do Salvador (1895-1918). Salvador: UFBA, 2013. CAMPOS ÁLVAREZ, José Ramón. La emigración gallega a América (1880-1930) integración y retorno. IN Revista do Departamento de História, Arte e Xeografia. Vigo: Minius 2-3, 1994. p. 133-145. Disponível em: < https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=1340057>. Acesso em: 12 de abril, 2020. CANDAU, Joël. Memória e identidade. São Paulo: Contexto, 2019. CARONE, Edgard. O Estado Novo (1937-1945) — Corpo e alma do Brasil. São Paulo: Difel, 1976. CIRIA AMORES, Pedro. El sueño de ser grandes: Historia social del nacimiento del fútbol em Zaragoza, 1903-1936. Zaragoza, Universidad de Zaragoza, 2012. CONDE, Ana Paula. Da emigração à diáspora: positivação de uma identidade. Tese (Doutorado em História), Rio de Janeiro: Fundação Getúlio Vargas, 2011. DE MELLO, Erick Carvalho. A Memória Cultural Celta: celticidade, celtitude e resistência identitária na Irlanda e na Galiza. Dissertação (Mestrado em História Social), Rio de Janeiro: Universidade Federal Do Estado Do Rio De Janeiro, 2014. DIAS Y GARCIA-TAVALERA, Miguel. Dicionário Santillana para estudantes: espanhol- português, português-espanhol. São Paulo: Moderna, 2014. DOMÍNGUEZ ALMANSA, Andrés. Historia social do deporte en Galicia — Cultura Deportiva e Modernidade, 1850-1920. Vigo: Editorial Galaxia, 2009. ELIAS, Norbert e DUNNING, Eric. A Busca da Excitação. Lisboa: DIFEL, 1985. FARÍAS, Ruy. Migraciones y exilios gallegos en la Argentina (ss. XVIII-XXI): algunos comentarios a la bibliografía sobre el tema. IN: Olivar, vol 17 (n 25), e008. En Memoria Académica. 2016. p. 1-24 Disponível em: <http://www.memoria.fahce.unlp.edu.ar/art_revistas/pr.7773/pr.7773.pdf.>. Acesso em: 20 de maio, 2020. FERNANDEZ, Renato Lanna. O jogo da distinção: C.A. Paulistano e Fluminense F.C. — um estudo da construção de identidades clubísticas durante a fase amadora do futebol em São Paulo e no Rio de Janeiro (1902-1933). Rio de Janeiro, Tese de Doutorado. Fundação Getúlio Vargas, 2016. FERNÁNDEZ, Xosé Ramón Barreiro e AXEITOS, Xosé Luís. A Bandeira De Galícia. In: FERNANDÉZ, Xosé Ramón Barreiro; VILLARES, Ramón. Os Símbolos de Galícia. Coruña, Santiago de Compostela. Consello da Cultura Galega. 2007. p. 70-104. FERREIRA, Jorge. (org) O Nome e a Coisa: Populismo na Política Brasileira. In: FERREIRA, Jorge. O populismo e sua história: debate e crítica. Rio de Janeiro: Civilização Brasileira, 2010. GONZÁLEZ, Martínez Elda E. O Brasil Como País De Destino Para Os Migrantes Espanhóis. In: FAUSTO, Boris. Fazer a América — A Imigração em Massa para a América Latina. São Paulo: EDUSP, São Paulo, 2000. p. 239-271. GONZÁLEZ LOPO, Domingo Luis. Migraciones Históricas de los Gallegos en el Espacio Peninsular (Siglos XVI-XIX). Santiago de Compostela: Obradoiro de História Moderna, 2003. p. 167-182. Disponível em: <https://doi.org/10.15304/ohm.12.617> . Acesso em: 1º de março, 2020. GRANDÍO SEOANE, E. Problemas en la construcción del Nuevo Estado (Galicia 1936-1939). Historia e Comunicación Social, 2001. p. 215-228. Disponível em: https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=748996. Acesso em 16 de setembro de 2021. GUIMARÃES, Micael Lázaro Zaramella. O Palestra Itália em disputa: fascismo, antifascismo e futebol em São Paulo (1923-1945). Dissertação (Mestrado em História Social), São Paulo: Universidade de São Paulo, 2021. HALL, Stuart. A identidade cultural na pós-modernidade. Rio de Janeiro: DP&A, 2006. HARTOG, François. Crer em História. Belo Horizonte: Autêntica, 2017. HOBSBAWM, Eric J. A Era do Capital. Rio de Janeiro: Paz e Terra, 1982. HOBSBAWM, Eric J. Nações e Nacionalismo desde 1780: programa, mito e realidade. Rio de Janeiro: Paz e Terra, 1990. HOBSBAWM, Eric J. Era dos Extremos: o breve século XX: 1914-1991. São Paulo, Companhia das Letras, 1995. JORGE, Thayane Gaspar. Galícia, nai e señora? Celtismo e masculinização do nacionalismo galego em Na noite estrelecida. Rio de Janeiro: UERJ, 2019. LE GOFF, Jacques. As raízes medievais da Europa. Rio de Janeiro: Vozes, 2007. MARTÍNEZ PLATEL, Ricardo. Identidad, imagen y cultura corporativas del club Atlético de Madrid a través de la información periodística. Madrid: Universidad Complutense de Madrid, 2017. MONTEIRO, Bárbara Patoléa e UZÊDA, Pedro. A Influência Da Figura e Obra De Rosalía de Castro Na Galícia Além-Mar e a Participação Feminina No Contexto Da Emigração. IN: Número Especial En Conmemoración Ao Xacobeo 2021-2022: Língua e Literatura Galegas. Salvador, Revista Estudos Linguísticos e Literários, número 71. p. 328-351. Disponível em: https://periodicos.ufba.br/index.php/estudos/article/view/48223/26216. Acesso em 4 de março de 2022. NÚÑEZ SEIXAS, Xosé. M. O Galeguismo En América, 1879-1936. A Coruña: Ediciós do Castro, 1992. PANG, Eul-Soo. Coronelismo e Oligarquias (1889-1934) — A Bahia Na Primeira República Brasileira. Rio de Janeiro: Civilização Brasileira, 1978. PETRONE, Maria Tereza Schorer. Imigração. In: (Org) FAUSTO, Boris. História Geral da Civilização Brasileira: O Brasil Republicano, Tomo III, Volume 2, Sociedade e Instituições (1889-1930). Rio de Janeiro-São Paulo, DIFEL, 1978. PEREIRA, Leonardo Affonso de Miranda. Footballmania: uma história social do futebol no Rio de Janeiro (1902-1938). Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 2000. PERES, Elena Pajaro. A Inexistência da Terra Firme. A Imigração Galega em São Paulo, 1946-1964. São Paulo: EDUSP/IMESP/FAPESP, 2003. PORTA, Eliane Veiga. Imigrantes espanhóis em Santos, 1880-1920. Tese (Doutorado em História Econômica), São Paulo: Universidade de São Paulo, 2008. PRADO PÉREZ, Santiago de Peñamil. El fútbol y los clubes españoles de La Habana (1911-1937) — Asociacionismo y espacios de sociabilidad. Havana: Fundación Fernando Ortiz, 2013. QUADROS, Luana Moura. “Farinha pouca, meu pirão primeiro”: carestia na Bahia Republicana (1937-1945). Dissertação (Mestrado em História Social), Salvador: Universidade Federal da Bahia, 2016. REI LEMA, Xosé e LEMA SUÁREZ, Xosé. 50 anos da Historia do Fútbol da Costa (1964-2014). Baio: Tórculo Comunicación Gráfica S.A., 2015. SAMPAIO, José Luís Pamponet. A Evolução De Uma Empresa No Contexto Da Industrialização Brasileira: A Companhia Empório Industrial do Norte, 1891-1973. Dissertação (Mestrado em Ciência Sociais), Salvador: Universidade Federal da Bahia, 1975. SANTOS, Henrique Sena dos. Pugnas renhidas: futebol, cultura e sociedade em Salvador (1901-1924). Salvador: EDUFBA, 2014. SANTOS, Mário Augusto da Silva. Casa e balcão: os caixeiros de Salvador (1890-1930). Salvador: EDUFBA, 2009. SARMIENTO, Érica. Galegos nos trópicos: invisibilidade e presença da imigração galega no Rio de Janeiro (1880-1930). Porto Alegre: EDIPUCRS, 2017. SILVEIRA, Sérgio dos Santos. Jabuca dos nossos corações. São Paulo: Parma Ltda, 2002. SOUZA, Ismara Izepe de. Espanhóis: história e engajamento. São Paulo: Nacional, 2006. SOUZA, Ismara Izepe de. Solidariedade internacional: a comunidade espanhola do Estado de São Paulo e a polícia política diante da guerra civil da Espanha (1936-1946). São Paulo: Humanitas/Fapesp, 2005. UZÊDA, André. Bordieu Calça Chuteiras: o humor como capital simbólico do jornalismo esportivo. Dissertação (Mestrado em Comunicação e Cultura Contemporâneas), Salvador: Universidade Federal da Bahia, 2018. UZÊDA, Jorge Almeida. O aguaceiro da modernidade na cidade do Salvador (1935-1945). Tese (Doutorado em História), Salvador: Universidade Federal da Bahia, 2006. VÁZQUEZ GONZÁLEZ, Alexandre. As migracións masivas de galegos a América. Estudios Migratorios. IN: Cultura Galega.org. Vigo: Cultura Galega, 2006. p. 1-9. Disponível em: <http://culturagalega.gal/albumdaemigracion/docs/migracions_masivas.pdf>. Acesso em: 7 de maio. 2020. VELASCO, Carlos. 40 Datas Que Fizeram A História Da Galiza. Santiago de Compostela, Galiza: Por meio Editora, 2019. VIANA, Fabiana Paixão. A mesa galega na Bahia: a alimentação dos imigrantes galegos e descendentes em Salvador. Tese (Doutorado em Antropologia), Salvador: Universidade Federal da Bahia, 2016. VILAR, Juan Bautista. Las emigraciones españolas a Europa en el siglo XX: algunas cuestiones a debatir. Migraciones & Exilios: Cuadernos de la Asociación para el estudio de los exilios y migraciones ibéricos contemporáneos, Nº. 1, 2000. p. 131-159. Disponível em: <https://dialnet.unirioja.es/revista/6483/A/2000 >. Acesso em: 15 de março. 2020. VILLARES, Ramón. Historia da emigración galega a América. Santiago de Compostela, Espanha: Xunta de Galicia, 1996. VILLARES, Ramón. Producir Símbolos Nacionais. In: FERNANDÉZ, Xosé Ramón Barreiro; VILLARES, Ramón. Os Símbolos de Galícia. Coruña, Santiago de Compostela. Consello da Cultura Galega. 2007. p. 11-32. WOODWARD, Kathryn. Identidade e diferença: uma introdução teórica e conceitual. IN: SILVA, Tomaz Tadeu da (org). Identidade e Diferença: a perspectiva dos estudos culturais. Petrópolis, Rio de Janeiro: Vozes, 2014.reponame:Repositório Institucional da UFBAinstname:Universidade Federal da Bahia (UFBA)instacron:UFBATEXTGalícia Esporte Clube - O jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945) - Pedro Uzêda.pdf.txtGalícia Esporte Clube - O jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945) - Pedro Uzêda.pdf.txtExtracted texttext/plain349833https://repositorio.ufba.br/bitstream/ri/36466/4/Gal%c3%adcia%20Esporte%20Clube%20-%20O%20jogo%20da%20identidade%20na%20cidade%20do%20Salvador%20%281933-1945%29%20-%20Pedro%20Uz%c3%aada.pdf.txta8084ae69e50be14603fd604afab0e54MD54ORIGINALGalícia Esporte Clube - O jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945) - Pedro Uzêda.pdfGalícia Esporte Clube - O jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945) - Pedro Uzêda.pdfapplication/pdf2945912https://repositorio.ufba.br/bitstream/ri/36466/1/Gal%c3%adcia%20Esporte%20Clube%20-%20O%20jogo%20da%20identidade%20na%20cidade%20do%20Salvador%20%281933-1945%29%20-%20Pedro%20Uz%c3%aada.pdf67aac51021a8b937293c0134a971933eMD51CC-LICENSElicense_rdflicense_rdfapplication/rdf+xml; charset=utf-8805https://repositorio.ufba.br/bitstream/ri/36466/2/license_rdfc4c98de35c20c53220c07884f4def27cMD52LICENSElicense.txtlicense.txttext/plain1715https://repositorio.ufba.br/bitstream/ri/36466/3/license.txt67bf4f75790b0d8d38d8f112a48ad90bMD53ri/364662023-01-14 02:03:55.618oai:repositorio.ufba.br:ri/36466TElDRU7Dh0EgREUgRElTVFJJQlVJw4fDg08gTsODTy1FWENMVVNJVkEKCkNvbSBhIGFwcmVzZW50YcOnw6NvIGRlc3RhIGxpY2Vuw6dhLCBvIGF1dG9yIG91IHRpdHVsYXIgZG9zIGRpcmVpdG9zIGRlIGF1dG9yIGNvbmNlZGUgYW8gUmVwb3NpdMOzcmlvIEluc3RpdHVjaW9uYWwgbyBkaXJlaXRvIG7Do28tZXhjbHVzaXZvIGRlIHJlcHJvZHV6aXIsICB0cmFkdXppciAoY29uZm9ybWUgZGVmaW5pZG8gYWJhaXhvKSBlL291IGRpc3RyaWJ1aXIgYSBzdWEgcHVibGljYcOnw6NvIChpbmNsdWluZG8gbyByZXN1bW8pIG5vIGZvcm1hdG8gaW1wcmVzc28gZS9vdSBlbGV0csO0bmljbyBlIGVtIHF1YWxxdWVyIG1laW8sIGluY2x1aW5kbyBvcyAKZm9ybWF0b3Mgw6F1ZGlvIGUvb3UgdsOtZGVvLgoKTyBhdXRvciBvdSB0aXR1bGFyIGRvcyBkaXJlaXRvcyBkZSBhdXRvciBjb25jb3JkYSBxdWUgbyBSZXBvc2l0w7NyaW8gcG9kZSwgc2VtIGFsdGVyYXIgbyBjb250ZcO6ZG8sIHRyYW5zcG9yIGEgc3VhIHB1YmxpY2HDp8OjbyBwYXJhIHF1YWxxdWVyIG1laW8gZS9vdSBmb3JtYXRvIHBhcmEgZmlucyBkZSBwcmVzZXJ2YcOnw6NvLCBwb2RlbmRvIG1hbnRlciBtYWlzIGRlIHVtYSBjw7NwaWEgIHBhcmEgZmlucyBkZSBzZWd1cmFuw6dhLCBiYWNrdXAgZSBwcmVzZXJ2YcOnw6NvLgoKTyBhdXRvciBvdSB0aXR1bGFyIGRvcyBkaXJlaXRvcyBkZSBhdXRvciBkZWNsYXJhIHF1ZSBhIHN1YSBwdWJsaWNhw6fDo28gw6kgb3JpZ2luYWwgZSBxdWUgbsOjbywgcXVlIHNlamEgZGUgc2V1IGNvbmhlY2ltZW50bywgaW5mcmluZ2UgZGlyZWl0b3MgYXV0b3JhaXMgZGUgbmluZ3XDqW0uCgpDYXNvIGEgc3VhIHB1YmxpY2HDp8OjbyBjb250ZW5oYSBtYXRlcmlhbCBxdWUgbsOjbyBwb3NzdWkgYSB0aXR1bGFyaWRhZGUgZG9zIGRpcmVpdG9zIGF1dG9yYWlzLCB2b2PDqiBkZWNsYXJhIHF1ZSBvYnRldmUgYSBwZXJtaXNzw6NvIGlycmVzdHJpdGEgZG8gZGV0ZW50b3IgZG9zIGRpcmVpdG9zIGF1dG9yYWlzIHBhcmEgY29uY2VkZXIgYW8gUmVwb3NpdMOzcmlvIG9zIGRpcmVpdG9zIGFwcmVzZW50YWRvcyBuZXN0YSBsaWNlbsOnYSBlIHF1ZSBlc3NlIG1hdGVyaWFsIGRlIHByb3ByaWVkYWRlIGRlIHRlcmNlaXJvcyBlc3TDoSBjbGFyYW1lbnRlIGlkZW50aWZpY2FkbyBlIHJlY29uaGVjaWRvIG5vIHRleHRvIG91IG5vIGNvbnRlw7pkbyBkYSBwdWJsaWNhw6fDo28gb3JhIGRlcG9zaXRhZGEuCgpDQVNPIEEgUFVCTElDQcOHw4NPIE9SQSBERVBPU0lUQURBICBSRVNVTFRFIERFIFVNIFBBVFJPQ8ONTklPIE9VIEFQT0lPIERFIFVNQSAgQUfDik5DSUEgREUgRk9NRU5UTyBPVSBPVVRSTyAKT1JHQU5JU01PLCBWT0PDiiBERUNMQVJBIFFVRSBSRVNQRUlUT1UgVE9ET1MgRSBRVUFJU1FVRVIgRElSRUlUT1MgREUgUkVWSVPDg08sIENPTU8gVEFNQsOJTSBBUyBERU1BSVMgT0JSSUdBw4fDlUVTIApFWElHSURBUyBQT1IgQ09OVFJBVE8gT1UgQUNPUkRPLgoKTyBSZXBvc2l0w7NyaW8gc2UgY29tcHJvbWV0ZSBhIGlkZW50aWZpY2FyLCBjbGFyYW1lbnRlLCBvIHNldSBub21lIChzKSBvdSBvKHMpIG5vbWUocykgZG8ocykgZGV0ZW50b3IoZXMpIGRvcyBkaXJlaXRvcyBhdXRvcmFpcyBkYSBwdWJsaWNhw6fDo28gZSBuw6NvIGZhcsOhIHF1YWxxdWVyIGFsdGVyYcOnw6NvLCBhbMOpbSBkYXF1ZWxhcyBjb25jZWRpZGFzIHBvciBlc3RhIGxpY2Vuw6dhLgo=Repositório InstitucionalPUBhttp://192.188.11.11:8080/oai/requestopendoar:19322023-01-14T05:03:55Repositório Institucional da UFBA - Universidade Federal da Bahia (UFBA)false
dc.title.pt_BR.fl_str_mv Galícia Esporte Clube: o jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945)
dc.title.alternative.pt_BR.fl_str_mv Galícia Esporte Clube: the identity game in Salvador city (1933-1945)
title Galícia Esporte Clube: o jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945)
spellingShingle Galícia Esporte Clube: o jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945)
Uzêda, Pedro Camargo Rodrigues
CNPQ::CIENCIAS HUMANAS
Galeguidade
Identidade
Nacionalismo
Futebol
Imigração
Galicity
Identity
Nacionalism
Football
Immigration
title_short Galícia Esporte Clube: o jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945)
title_full Galícia Esporte Clube: o jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945)
title_fullStr Galícia Esporte Clube: o jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945)
title_full_unstemmed Galícia Esporte Clube: o jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945)
title_sort Galícia Esporte Clube: o jogo da identidade na cidade do Salvador (1933-1945)
author Uzêda, Pedro Camargo Rodrigues
author_facet Uzêda, Pedro Camargo Rodrigues
author_role author
dc.contributor.advisor1.fl_str_mv Aras, Lina Maria Brandão
dc.contributor.advisor1Lattes.fl_str_mv http://buscatextual.cnpq.br/buscatextual/visualizacv.do?id=K4785576P7&tokenCaptchar=03AEkXODAmd-0iZjGMh1wSOLR7aPi3GzZlvXGAqGPf7ex66x1Zp26wEBMauxaX-bc8sy1LU4cp1hLnu9jqFc6zTI8fNpGDJqYUqgOcb01W9iMfRoEcf0jl5iKTf_5Aw5XoPFn3TMnaLyEnTc914Xf-yA9KGBhIKE1n8N-Dz0Oq3VKikyFmHHCGm44ZY5xeWBf3DYqa40mxr9SCzHxCthXl5toTJ41VxzmjqoGU2tYhDqoqlP8wrQXRJ1N7omzYv3w4VB1xH2ZS04eUnz_EbIcIpKohO6UuPpTl4pQdtzTUGzmTjiRCF0mPorNt8IVkb5lahbW89dqKiz7BRVMDP-O89VEckLvcHNBPRisPcow2nUxWqkoPWXS7M9Ra1Y5sOibXZtAvZi9RSMU86V2c2fb5-1CPGfc-XSatJ_w3hg2f5Fjj4If1DZxV77LWcbvnXaDw8iZNdbjYl8KWEMXOJMe0fPXX51ioq5tN7v3iRejnvVy16yo7IgWxFhsS-jdQEmZjOgc2xy1CiFbpmpvzBprxBkGOhhM72g7XOrlnasi0WAsI2pvsfbG9dI2DFYqplVCLxiNj2NPCZPPhUf5wfowr69xo4YPb7RPPxA
dc.contributor.referee1.fl_str_mv Aras, Lina Maria Brandão
dc.contributor.referee1Lattes.fl_str_mv http://lattes.cnpq.br/1076732028646198
dc.contributor.referee2.fl_str_mv Rezende, Vinícius Donizete de
dc.contributor.referee2Lattes.fl_str_mv http://lattes.cnpq.br/1261234208799640
dc.contributor.referee3.fl_str_mv Viana, Fabiana Paixão
dc.contributor.referee3Lattes.fl_str_mv http://lattes.cnpq.br/1854233745742755
dc.contributor.authorLattes.fl_str_mv http://lattes.cnpq.br/5234194704018963
dc.contributor.author.fl_str_mv Uzêda, Pedro Camargo Rodrigues
contributor_str_mv Aras, Lina Maria Brandão
Aras, Lina Maria Brandão
Rezende, Vinícius Donizete de
Viana, Fabiana Paixão
dc.subject.cnpq.fl_str_mv CNPQ::CIENCIAS HUMANAS
topic CNPQ::CIENCIAS HUMANAS
Galeguidade
Identidade
Nacionalismo
Futebol
Imigração
Galicity
Identity
Nacionalism
Football
Immigration
dc.subject.por.fl_str_mv Galeguidade
Identidade
Nacionalismo
Futebol
Imigração
dc.subject.other.pt_BR.fl_str_mv Galicity
Identity
Nacionalism
Football
Immigration
description Fundado em primeiro de janeiro de 1933, na cidade do Salvador, o Galícia Esporte Clube é uma agremiação esportiva voltada essencialmente para a prática do futebol. Contudo, ainda que não ignore os feitos esportivos, este trabalho analisou as principais ações do Clube voltadas para a imaginação da comunidade política da Galiza enquanto distinguia-se socialmente a partir da construção identidade galega na capital da Bahia. Inserido na vertente da História Social, as pretensões identitárias do Galícia foram enquadradas no contexto das correntes migratórias, popularização do futebol, difusão dos nacionalismos e nas conjunturas políticas entre os anos de 1930 e 1940, no Brasil e na Espanha. Para atingir esta finalidade, utilizamos o recurso de uma história transnacional que instrumentaliza o intercâmbio historiográfico entre as produções brasileiras e as galegas. Assim levamos em consideração as bibliografias especializadas, as documentações históricas a exemplo das fontes orais, periódicos e registros migratórios daqueles indivíduos que fizeram esta história.
publishDate 2022
dc.date.issued.fl_str_mv 2022-05-06
dc.date.accessioned.fl_str_mv 2023-01-10T16:36:27Z
dc.date.available.fl_str_mv 2023-01-10T16:36:27Z
dc.type.driver.fl_str_mv Mestrado Acadêmico
info:eu-repo/semantics/masterThesis
dc.type.status.fl_str_mv info:eu-repo/semantics/publishedVersion
format masterThesis
status_str publishedVersion
dc.identifier.uri.fl_str_mv https://repositorio.ufba.br/handle/ri/36466
url https://repositorio.ufba.br/handle/ri/36466
dc.language.iso.fl_str_mv por
language por
dc.relation.references.pt_BR.fl_str_mv ANDERSON, Benedict R. Comunidades Imaginadas: reflexões sobre a origem e a difusão do nacionalismo. São Paulo: Companhia das Letras, 2008. ASSEF, Roberto e MARTINS, Clóvis. Almanaque do Flamengo. Rio de Janeiro: Abril, 2001. BACELAR, Jeferson e PEREIRA, Cláudio. (org.) Um Galego no Paraíso de Todas as Raças. In: BACELAR, Jeferson; PEREIRA, Cláudio. Política, instituições e personagens da Bahia (1850-1930). Salvador: EDUFBA/CEAO, 2013. p. 215-241. BACELAR, Jeferson. Galegos no paraíso racial. Salvador: Ianamá /CEAO /CED. 1994. BARCO, Ángel Iturriaga. El poder político y social en la historia del Fútbol Club Barcelona (1899-2015). Rioja: Universidad de La Rioja, 2015. BRAGA, Célia Maria Leal. Memórias de imigrantes galegos. Salvador: Centro Editorial e Didático da UFBA, 1995. BRANDÃO, Paulo Roberto Baqueiro. Geografias da presença galega na cidade de Bahia. Salvador: EDUFBA, 2005. BUADES, Josep M. Os espanhóis. São Paulo: Contexto, 2006. CAFÉ, Lucas Santos. Dos simpaticíssimos aos incivilizados: a formação do cenário futebolístico na cidade do Salvador (1895-1918). Salvador: UFBA, 2013. CAMPOS ÁLVAREZ, José Ramón. La emigración gallega a América (1880-1930) integración y retorno. IN Revista do Departamento de História, Arte e Xeografia. Vigo: Minius 2-3, 1994. p. 133-145. Disponível em: < https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=1340057>. Acesso em: 12 de abril, 2020. CANDAU, Joël. Memória e identidade. São Paulo: Contexto, 2019. CARONE, Edgard. O Estado Novo (1937-1945) — Corpo e alma do Brasil. São Paulo: Difel, 1976. CIRIA AMORES, Pedro. El sueño de ser grandes: Historia social del nacimiento del fútbol em Zaragoza, 1903-1936. Zaragoza, Universidad de Zaragoza, 2012. CONDE, Ana Paula. Da emigração à diáspora: positivação de uma identidade. Tese (Doutorado em História), Rio de Janeiro: Fundação Getúlio Vargas, 2011. DE MELLO, Erick Carvalho. A Memória Cultural Celta: celticidade, celtitude e resistência identitária na Irlanda e na Galiza. Dissertação (Mestrado em História Social), Rio de Janeiro: Universidade Federal Do Estado Do Rio De Janeiro, 2014. DIAS Y GARCIA-TAVALERA, Miguel. Dicionário Santillana para estudantes: espanhol- português, português-espanhol. São Paulo: Moderna, 2014. DOMÍNGUEZ ALMANSA, Andrés. Historia social do deporte en Galicia — Cultura Deportiva e Modernidade, 1850-1920. Vigo: Editorial Galaxia, 2009. ELIAS, Norbert e DUNNING, Eric. A Busca da Excitação. Lisboa: DIFEL, 1985. FARÍAS, Ruy. Migraciones y exilios gallegos en la Argentina (ss. XVIII-XXI): algunos comentarios a la bibliografía sobre el tema. IN: Olivar, vol 17 (n 25), e008. En Memoria Académica. 2016. p. 1-24 Disponível em: <http://www.memoria.fahce.unlp.edu.ar/art_revistas/pr.7773/pr.7773.pdf.>. Acesso em: 20 de maio, 2020. FERNANDEZ, Renato Lanna. O jogo da distinção: C.A. Paulistano e Fluminense F.C. — um estudo da construção de identidades clubísticas durante a fase amadora do futebol em São Paulo e no Rio de Janeiro (1902-1933). Rio de Janeiro, Tese de Doutorado. Fundação Getúlio Vargas, 2016. FERNÁNDEZ, Xosé Ramón Barreiro e AXEITOS, Xosé Luís. A Bandeira De Galícia. In: FERNANDÉZ, Xosé Ramón Barreiro; VILLARES, Ramón. Os Símbolos de Galícia. Coruña, Santiago de Compostela. Consello da Cultura Galega. 2007. p. 70-104. FERREIRA, Jorge. (org) O Nome e a Coisa: Populismo na Política Brasileira. In: FERREIRA, Jorge. O populismo e sua história: debate e crítica. Rio de Janeiro: Civilização Brasileira, 2010. GONZÁLEZ, Martínez Elda E. O Brasil Como País De Destino Para Os Migrantes Espanhóis. In: FAUSTO, Boris. Fazer a América — A Imigração em Massa para a América Latina. São Paulo: EDUSP, São Paulo, 2000. p. 239-271. GONZÁLEZ LOPO, Domingo Luis. Migraciones Históricas de los Gallegos en el Espacio Peninsular (Siglos XVI-XIX). Santiago de Compostela: Obradoiro de História Moderna, 2003. p. 167-182. Disponível em: <https://doi.org/10.15304/ohm.12.617> . Acesso em: 1º de março, 2020. GRANDÍO SEOANE, E. Problemas en la construcción del Nuevo Estado (Galicia 1936-1939). Historia e Comunicación Social, 2001. p. 215-228. Disponível em: https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=748996. Acesso em 16 de setembro de 2021. GUIMARÃES, Micael Lázaro Zaramella. O Palestra Itália em disputa: fascismo, antifascismo e futebol em São Paulo (1923-1945). Dissertação (Mestrado em História Social), São Paulo: Universidade de São Paulo, 2021. HALL, Stuart. A identidade cultural na pós-modernidade. Rio de Janeiro: DP&A, 2006. HARTOG, François. Crer em História. Belo Horizonte: Autêntica, 2017. HOBSBAWM, Eric J. A Era do Capital. Rio de Janeiro: Paz e Terra, 1982. HOBSBAWM, Eric J. Nações e Nacionalismo desde 1780: programa, mito e realidade. Rio de Janeiro: Paz e Terra, 1990. HOBSBAWM, Eric J. Era dos Extremos: o breve século XX: 1914-1991. São Paulo, Companhia das Letras, 1995. JORGE, Thayane Gaspar. Galícia, nai e señora? Celtismo e masculinização do nacionalismo galego em Na noite estrelecida. Rio de Janeiro: UERJ, 2019. LE GOFF, Jacques. As raízes medievais da Europa. Rio de Janeiro: Vozes, 2007. MARTÍNEZ PLATEL, Ricardo. Identidad, imagen y cultura corporativas del club Atlético de Madrid a través de la información periodística. Madrid: Universidad Complutense de Madrid, 2017. MONTEIRO, Bárbara Patoléa e UZÊDA, Pedro. A Influência Da Figura e Obra De Rosalía de Castro Na Galícia Além-Mar e a Participação Feminina No Contexto Da Emigração. IN: Número Especial En Conmemoración Ao Xacobeo 2021-2022: Língua e Literatura Galegas. Salvador, Revista Estudos Linguísticos e Literários, número 71. p. 328-351. Disponível em: https://periodicos.ufba.br/index.php/estudos/article/view/48223/26216. Acesso em 4 de março de 2022. NÚÑEZ SEIXAS, Xosé. M. O Galeguismo En América, 1879-1936. A Coruña: Ediciós do Castro, 1992. PANG, Eul-Soo. Coronelismo e Oligarquias (1889-1934) — A Bahia Na Primeira República Brasileira. Rio de Janeiro: Civilização Brasileira, 1978. PETRONE, Maria Tereza Schorer. Imigração. In: (Org) FAUSTO, Boris. História Geral da Civilização Brasileira: O Brasil Republicano, Tomo III, Volume 2, Sociedade e Instituições (1889-1930). Rio de Janeiro-São Paulo, DIFEL, 1978. PEREIRA, Leonardo Affonso de Miranda. Footballmania: uma história social do futebol no Rio de Janeiro (1902-1938). Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 2000. PERES, Elena Pajaro. A Inexistência da Terra Firme. A Imigração Galega em São Paulo, 1946-1964. São Paulo: EDUSP/IMESP/FAPESP, 2003. PORTA, Eliane Veiga. Imigrantes espanhóis em Santos, 1880-1920. Tese (Doutorado em História Econômica), São Paulo: Universidade de São Paulo, 2008. PRADO PÉREZ, Santiago de Peñamil. El fútbol y los clubes españoles de La Habana (1911-1937) — Asociacionismo y espacios de sociabilidad. Havana: Fundación Fernando Ortiz, 2013. QUADROS, Luana Moura. “Farinha pouca, meu pirão primeiro”: carestia na Bahia Republicana (1937-1945). Dissertação (Mestrado em História Social), Salvador: Universidade Federal da Bahia, 2016. REI LEMA, Xosé e LEMA SUÁREZ, Xosé. 50 anos da Historia do Fútbol da Costa (1964-2014). Baio: Tórculo Comunicación Gráfica S.A., 2015. SAMPAIO, José Luís Pamponet. A Evolução De Uma Empresa No Contexto Da Industrialização Brasileira: A Companhia Empório Industrial do Norte, 1891-1973. Dissertação (Mestrado em Ciência Sociais), Salvador: Universidade Federal da Bahia, 1975. SANTOS, Henrique Sena dos. Pugnas renhidas: futebol, cultura e sociedade em Salvador (1901-1924). Salvador: EDUFBA, 2014. SANTOS, Mário Augusto da Silva. Casa e balcão: os caixeiros de Salvador (1890-1930). Salvador: EDUFBA, 2009. SARMIENTO, Érica. Galegos nos trópicos: invisibilidade e presença da imigração galega no Rio de Janeiro (1880-1930). Porto Alegre: EDIPUCRS, 2017. SILVEIRA, Sérgio dos Santos. Jabuca dos nossos corações. São Paulo: Parma Ltda, 2002. SOUZA, Ismara Izepe de. Espanhóis: história e engajamento. São Paulo: Nacional, 2006. SOUZA, Ismara Izepe de. Solidariedade internacional: a comunidade espanhola do Estado de São Paulo e a polícia política diante da guerra civil da Espanha (1936-1946). São Paulo: Humanitas/Fapesp, 2005. UZÊDA, André. Bordieu Calça Chuteiras: o humor como capital simbólico do jornalismo esportivo. Dissertação (Mestrado em Comunicação e Cultura Contemporâneas), Salvador: Universidade Federal da Bahia, 2018. UZÊDA, Jorge Almeida. O aguaceiro da modernidade na cidade do Salvador (1935-1945). Tese (Doutorado em História), Salvador: Universidade Federal da Bahia, 2006. VÁZQUEZ GONZÁLEZ, Alexandre. As migracións masivas de galegos a América. Estudios Migratorios. IN: Cultura Galega.org. Vigo: Cultura Galega, 2006. p. 1-9. Disponível em: <http://culturagalega.gal/albumdaemigracion/docs/migracions_masivas.pdf>. Acesso em: 7 de maio. 2020. VELASCO, Carlos. 40 Datas Que Fizeram A História Da Galiza. Santiago de Compostela, Galiza: Por meio Editora, 2019. VIANA, Fabiana Paixão. A mesa galega na Bahia: a alimentação dos imigrantes galegos e descendentes em Salvador. Tese (Doutorado em Antropologia), Salvador: Universidade Federal da Bahia, 2016. VILAR, Juan Bautista. Las emigraciones españolas a Europa en el siglo XX: algunas cuestiones a debatir. Migraciones & Exilios: Cuadernos de la Asociación para el estudio de los exilios y migraciones ibéricos contemporáneos, Nº. 1, 2000. p. 131-159. Disponível em: <https://dialnet.unirioja.es/revista/6483/A/2000 >. Acesso em: 15 de março. 2020. VILLARES, Ramón. Historia da emigración galega a América. Santiago de Compostela, Espanha: Xunta de Galicia, 1996. VILLARES, Ramón. Producir Símbolos Nacionais. In: FERNANDÉZ, Xosé Ramón Barreiro; VILLARES, Ramón. Os Símbolos de Galícia. Coruña, Santiago de Compostela. Consello da Cultura Galega. 2007. p. 11-32. WOODWARD, Kathryn. Identidade e diferença: uma introdução teórica e conceitual. IN: SILVA, Tomaz Tadeu da (org). Identidade e Diferença: a perspectiva dos estudos culturais. Petrópolis, Rio de Janeiro: Vozes, 2014.
dc.rights.driver.fl_str_mv Attribution-NoDerivs 3.0 Brazil
http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/br/
info:eu-repo/semantics/openAccess
rights_invalid_str_mv Attribution-NoDerivs 3.0 Brazil
http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/br/
eu_rights_str_mv openAccess
dc.publisher.none.fl_str_mv Universidade Federal da Bahia
dc.publisher.program.fl_str_mv Programa de Pós-Graduação em História (PPGH) 
dc.publisher.initials.fl_str_mv UFBA
dc.publisher.country.fl_str_mv Brasil
dc.publisher.department.fl_str_mv Faculdade de Filosofia e Ciências Humanas (FFCH)
publisher.none.fl_str_mv Universidade Federal da Bahia
dc.source.none.fl_str_mv reponame:Repositório Institucional da UFBA
instname:Universidade Federal da Bahia (UFBA)
instacron:UFBA
instname_str Universidade Federal da Bahia (UFBA)
instacron_str UFBA
institution UFBA
reponame_str Repositório Institucional da UFBA
collection Repositório Institucional da UFBA
bitstream.url.fl_str_mv https://repositorio.ufba.br/bitstream/ri/36466/4/Gal%c3%adcia%20Esporte%20Clube%20-%20O%20jogo%20da%20identidade%20na%20cidade%20do%20Salvador%20%281933-1945%29%20-%20Pedro%20Uz%c3%aada.pdf.txt
https://repositorio.ufba.br/bitstream/ri/36466/1/Gal%c3%adcia%20Esporte%20Clube%20-%20O%20jogo%20da%20identidade%20na%20cidade%20do%20Salvador%20%281933-1945%29%20-%20Pedro%20Uz%c3%aada.pdf
https://repositorio.ufba.br/bitstream/ri/36466/2/license_rdf
https://repositorio.ufba.br/bitstream/ri/36466/3/license.txt
bitstream.checksum.fl_str_mv a8084ae69e50be14603fd604afab0e54
67aac51021a8b937293c0134a971933e
c4c98de35c20c53220c07884f4def27c
67bf4f75790b0d8d38d8f112a48ad90b
bitstream.checksumAlgorithm.fl_str_mv MD5
MD5
MD5
MD5
repository.name.fl_str_mv Repositório Institucional da UFBA - Universidade Federal da Bahia (UFBA)
repository.mail.fl_str_mv
_version_ 1793970671041118208